Lời đề nghị bất ngờ từ Tổng thống Nga Vladimir Putin về việc nối lại đàm phán trực tiếp với Ukraine tại Istanbul vào ngày 15/5 tới đây đã trở thành tâm điểm chú ý của dư luận quốc tế. Động thái này diễn ra ngay sau chuỗi sự kiện kỷ niệm 80 năm chiến thắng của Liên Xô trong Chiến tranh Vệ quốc, theo ghi nhận của tờ Vedomosti (Nga) ngày 12/5.

Ông Putin cho biết Nga sẵn sàng đàm phán nghiêm túc với Ukraine để loại bỏ tận gốc rễ cuộc xung đột và thiết lập nền hòa bình lâu dài, bền vững. Ông không loại trừ khả năng có thể đạt được thỏa thuận về một số “lệnh ngừng bắn mới”. Nhà lãnh đạo Ngag cảm ơn Trung Quốc, Brazil, các nước ở Châu Phi, Trung Đông và chính quyền Mỹ hiện tại vì đã làm trung gian giải quyết cuộc khủng hoảng Ukraine.

Thư ký báo chí Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết sau tuyên bố của Tổng thống Putin rằng Nga sẽ tham gia đàm phán ở cấp độ "thích hợp". Trợ lý Tổng thống Nga Yuri Ushakov tiếp đó lưu ý rằng Điện Kremlin sẽ công bố ai sẽ đứng đầu nhóm đàm phán. Năm 2022, người đứng đầu phái đoàn đàm phán của Nga là trợ lý tổng thống Vladimir Medinsky.

Cùng thời điểm đó, Ukraine và các đồng minh châu Âu bao gồm Pháp, Đức, Ba Lan và Anh đã đồng loạt kêu gọi một lệnh ngừng bắn vô điều kiện kéo dài 30 ngày, bắt đầu từ ngày 12/5. Họ cảnh báo Nga sẽ phải đối mặt với nhiều biện pháp trừng phạt hơn nếu điều này không được thực hiện. Dường như, các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU) vẫn tin tưởng vào khả năng phòng thủ của Ukraine trên chiến trường, và đó là lý do họ tiếp tục duy trì viện trợ quân sự cho Kiev, theo nhận định của Pavel Timofeev, chuyên gia tại Viện Kinh tế thế giới và Quan hệ quốc tế thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga.

Giới phân tích cho rằng, lời đề nghị đàm phán từ Moskva là một diễn biến đáng chú ý. Nikolay Silayev, nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Kavkaz thuộc Viện Quan hệ Quốc tế Nhà nước Moskva, nhấn mạnh rằng Nga chưa bao giờ từ chối đàm phán hay đưa ra bất kỳ điều kiện tiên quyết nào. Về chương trình nghị sự tiềm năng, ông cho rằng các bên cần dựa trên dự thảo thỏa thuận đã đạt được trong vòng đàm phán Istanbul trước đó, với một điểm mấu chốt là "sự công nhận các đường biên giới mới của Nga".

Ông Silayev cũng chỉ ra rằng tuyên bố của Tổng thống Putin có ý nghĩa đặc biệt đối với Tổng thống Mỹ Donald Trump, người có xu hướng không muốn leo thang đối đầu với Nga như người tiền nhiệm, nhưng đồng thời cũng không muốn từ bỏ Ukraine, một tài sản chính sách đối ngoại quan trọng đối với Mỹ và phương Tây.

Tuy nhiên, con đường dẫn đến bàn đàm phán hòa bình vẫn còn nhiều chông gai. Chuyên gia Andrey Kortunov thuộc Câu lạc bộ thảo luận quốc tế Valdai (Nga) nhận xét rằng thách thức lớn nhất nằm ở lập trường của Ukraine và các quốc gia châu Âu, những bên kiên quyết yêu cầu ngừng bắn trước khi tiến hành bất kỳ cuộc đối thoại nào. Theo ông Kortunov, "một kế hoạch như vậy không phù hợp với Nga vì không có gì đảm bảo rằng Ukraine sẽ tuân thủ lệnh ngừng bắn". Nhà phân tích này dự đoán sẽ có một số vòng ngoại giao trung gian diễn ra trong ba ngày tới nhằm thu hẹp khoảng cách giữa lập trường của Nga và Ukraine.

Về phần mình, Phó hiệu trưởng Học viện Ngoại giao Nga Oleg Karpovich nhận định rằng lời đề nghị đàm phán ngay lập tức tại Istanbul mà không có điều kiện tiên quyết là vì Moskva nhận thức rõ rằng lệnh ngừng bắn chỉ có thể đạt được khi Kiev đồng ý tham gia vào một cuộc đối thoại nghiêm túc, có tính đến các yêu cầu của Nga. Ông Karpovich cũng bày tỏ hy vọng rằng áp lực mà chính quyền Tổng thống Zelensky đang phải đối mặt từ chính quyền Trump có thể đẩy nhanh tiến trình này.

Tuyên bố của Tổng thống Putin về đàm phán với phía Ukraine được đưa ra sau một loạt các cuộc họp với các nhà lãnh đạo quốc tế đến Moskva để kỷ niệm 80 năm Chiến thắng phát xít. Trong bốn ngày từ ngày 7 đến ngày 10/5, Tổng thống Nga đã tổ chức 17 cuộc đàm phán và gặp gỡ với các nhà lãnh đạo nước ngoài và đại diện của các quốc gia khác. Và vào ngày 10/5, Bộ trưởng Ngoại giao  Vương Nghị cho biết tại cuộc họp với Trung Quốc, Nga đã bày tỏ sự sẵn sàng đàm phán với Ukraine.